부산대학교 도서관

Uvod/Cilj. Socijalne i ekonomske promene nastale nakon raspada bivše Jugoslavije imale su za posledicu pojavu socijalne patologije, a jedna od njih je porast upotrebe psihoaktivnih supstancija. U našoj zemlji do sada nije sprovedena sveobuhvatna epidemiološka studija istraživanja upotrebe psihoaktivnih supstancija. Cilj ovog rada bio je utvrđivanje vrste i obrasca upotrebe psihoaktivnih supstancija prema polu i školskom uzrastu, kao i faktora rizika od upotrebe psihoaktivnih supstancija kod dece i adolescenata. Metode. Istraživanje je sprovedeno među 1 011 učenika osnovnih (sedmi i osmi razred) i srednjih (sva četiri razreda) škola u Beogradu, u periodu oktobar 2003. -- januar 2004. godine. Bilo je obuhvaćeno 457 (45,2%) učenika osnovnih i 554 (54,8%) učenika srednjih škola, muškog pola 524 (51,8%), ženskog pola 487 (48,2%), prosečne starosti 15,3 godine. Instrument istraživanja bio je Upitnik evropskog projekta istraživanja upotrebe alkohola i ostalih psihoaktivnih supstancija. U statističkoj obradi podataka korišćeni su χ² test, Mann-Whitney test, Studentov t test i test multivarijantne logističke regresije. Rezultati. Psihoaktivne supstancije probalo je 14,2% učenika osnovnih i srednjih škola. Najčešća psihoaktivna supstancija pri prvom kontaktu bila je marihuana (10,8%), i to u 15. godini života, koju je probalo ukupno 12,7% ispitanika, zatim inhalanti (4,4%), zatim amfetamini (4,1%), sedativi (3,7%), alkohol u kombinaciji sa marihuanom (3,9%), kokain (2,8%), heroin (2,3%), alkohol sa tabletama (2,2%) i ekstazi (1,6%). Slede anabolički steroidi, heroin, dietilamid lizergične kiseline (LSD) i magične gljive. Utvrđeno je da su češći večernji izlasci, pušenje, binge obrazac pijenja (pet i više pića u nizu) i upotreba sintetičkih supstancija u okruženju ispitanika povezani sa češćom upotrebom psihoaktivnih supstancija. Zaključak. Kontakt sa psihoaktivnim supstancijama ostvarilo je 14,2% naših ispitanika, najčešće sa marihuanom, slede inhalanti, amfetamini, pa ostale psihoaktivne supstancije. Nove tendencije upotrebe psihoaktivnih supstancija karakteriše povećana upotreba sintetičkih supstancija, kombinovana upotreba više psihoaktivnih supstancija istovremeno i pomeranje starosne granice ka sve mlađem životnom uzrastu. Faktori rizika su češći večernji izlasci, pušenje, konzumiranje alkohola po binge obrascu i upotreba sintetičkih supstancija u okruženju. Naše istraživanje ukazuje na neophodnost sprovođenja primarne prevencije. [ABSTRACT FROM AUTHOR]