부산대학교 도서관

Amaç: Sağ meme radyoterapisi (RT) uygulamalarında, karaciğer risk altındaki normal dokulardandır. Karaciğer fonksiyon testleri (KFT)(alanin aminotransferaz (ALT), aspartat aminotransferaz (AST), gama glutamiltransferaz (GGT)) çeşitli nedenlerle oluşan hepatobilier hasarın biyokimyasal belirteçleridir. Bu çok merkezli, kesitsel çalışmada sağ meme kanseri nedeniyle RT uygulananlarda RT öncesi (preRT) ve sonrası (postRT) akut dönemde KFT değişimlerine karaciğer doz-hacim etkisi değerlendirilmiştir. Gereç ve Yöntem: Ocak 2019 ve Kasım 2022 arasında üç merkezde adjuvan sağ meme RT alan toplam 100 hasta verisi retrospektif değerlendirilmiştir. Hedef hacim ve normal dokular RTOG atlasına göre konturlanmıştır. Hastalara CTV'ye toplam 50 Gy/25 fr RT, gerekli olgulara tümör yatağına boost uygulanmıştır. PreRT ve postRT ilk iki haftadaki KFT değerlerinin değişim yüzdesi (DY=(preRT-postRT)/preRT.100)(%) hesaplanmıştır. İstatistiksel olarak karaciğer dozları(cGy) ve karaciğer x dozun aldığı hacminin (Vx)(cc) DY'ye etkisi Kolmogorov-Smirnova, Mann Whitney U testi ve SPSS 22 programı ile analiz edilmiş, istatistiksel anlam p<0.05 kabul edilmiştir. Bulgular: Toplam 100 hastada medyan yaş 56 (29-79)'dır. Meme koruyucu tedavi oranı %75'dir. En sık T ve N evreleri sırasıyla %53, T1 ve %53, N0'dır. Hiçbir hastada uzak metastaz ve RT ile eşzamanlı sistemik tedavi yoktur. Adjuvan RT tekniği %67 IMRT, %33 VMAT'dır. Medyan CTV hacmi 802 (214-2724) cc'dir. Hastaların %28'ine elektron, %51'ine IMRT/VMAT ile medyan doz 10 (10-16) Gy boost uygulanmıştır. Karaciğer medyan hacmi 1423 (825-2312) cc, medyan Dmin 3.4 (0-206.1), medyan Dmax 4814 (110-206.1), medyan Dmean 203 (15-1497) cGy'dir. İstatistiksel analizler, preRT ve postRT dönemde her üç KFT elde olunan 57 hastada yapılmıştır. Bu grupta medyan CTV hacmi 806 (214-2519) cc'dir. Karaciğer medyan hacmi 1457 (825-2218) cc, medyan Dmax 5005 (110-5969), medyan Dmin 5.8 (0-206), medyan Dmean 208 (15-1497) cGy'dir. Karaciğer medyan V50, V40, V30, V20, V10, V5 değerleri sırasıyla 0 (0-24.8), 1 (0-87.23), 2.81 (0-180.78), 4.8 (0-387.7), 11.8 (0-949.1), 17.2 (0-1352.9) cc'dir. PreRT ve postRT medyan değerler sırasıyla AST için 19 (11-35) ve 21 (10-52,32); ALT için 18 (1.97-39) ve 20 (8-55); GGT için 20 (12-44) ve 19 (10-85) U/L'dur. Medyan DY; AST için %-13 (-120 ve 54.5); ALT için %-3.03 (-292 ve 46.1); GGT için %6 (-93.18 ve 42.86)'dır. Karaciğer doz-hacim ve DY ilişkisinde, ALT için karaciğer Dmean (p=0.03) ve AST için karaciğer Dmin (p=0.007), Dmean (p=0.023) değerlerinin yüksek olması istatistiksel anlamlı olumsuz faktör bulunmuştur. GGT için ise, tüm karaciğer doz-hacim değerlerinin yüksekliği istatistiksel anlamlı bulunmuştur (p<0.05). RT tekniği, CTV hacmi, boost tekniğinin ise istatistiksel anlamlı etkisi gösterilememiştir. Sonuç: Sağ meme ışınlamalarında anatomik yerleşim, planlama tekniği, memenin postürü gibi nedenlerle karaciğer çeşitli miktarda doz alabilmektedir. Uzun sağkalım beklentisi olan meme kanseri hastalarında RT'ye sekonder karaciğer toksisitesinden hastayı korumak önemlidir. Çalışmamızda, sistemik herhangi bir tedavi almayan veya risk faktörü bulunmayan hastalarda RT hemen öncesine kıyasla RT hemen sonrasında akut karaciğer hasarını gösteren enzimlerde ortalamada %15'e yaklaşan yükselme olduğu ve karaciğer Dmean 208 cGy altında tutulması anlamlı bulunmuştur. KFT değerleri üzerine etkileyen pek çok faktör olmakla beraber RT planlaması sırasında karaciğere dozlarına daha fazla dikkat edilmesi, takipte ise düzenli KFT kontrolü önemlidir. [ABSTRACT FROM AUTHOR]